Wstęp do problematyki próchnicy
Próchnica to jedna z najczęstszych chorób tkanek twardych zębów. Charakteryzuje się postępującą destrukcją enamelu i zębiny, czego konsekwencją może być ból, dyskomfort oraz utrata ubytku zębowego. Czynnikiem etiologicznym próchnicy jest przede wszystkim biofilm bakteryjny, nazywany powszechnie płytka nazębną, która gromadzi się na zębach. Są to bakterie, które metabolizują węglowodany, przekształcając je w kwasy organiczne, które następnie demineralizują twardą tkankę zęba. Wczesne wykrycie i leczenie próchnicy jest kluczowe dla utrzymania zdrowia jamy ustnej i uniknięcia poważniejszych konsekwencji, takich jak zapalenie miazgi czy abscesy.
Diagnostyka i planowanie leczenia próchnicy
Skuteczne leczenie próchnicy zaczyna się od precyzyjnej diagnostyki. Wizytacja kliniczna oraz zdjęcia rentgenowskie są podstawowymi narzędziami pozwalającymi stwierdzić obecność i ocenić zakres uszkodzeń próchnicowych. Lekarz dentysta ocenia też ryzyko powstania nowych ubytków, biorąc pod uwagę indywidualne nawyki higieniczne oraz dietetyczne pacjenta. Na podstawie tych informacji, stomatolog dobiera odpowiednią metodę leczenia, która może być konserwatywna lub chirurgiczna, oraz proponuje ewentualne działania profilaktyczne mające na celu zapobieganie dalszemu rozprzestrzenianiu się próchnicy.
Leczenie konserwatywne polega na usunięciu zmienionych chorobowo tkanek i odbudowie ubytku materiałem kompozytowym czy amalgamatem. W przypadku głębokiej próchnicy, która dotarła do miazgi, konieczna może być endodontyczna terapia kanalowa, znana również jako leczenie kanałowe, mająca na celu usunięcie zainfekowanej miazgi i zabezpieczenie kanałów korzeniowych przed ponownym zakażeniem.
Metody leczenia próchnicy
Tradycyjna metoda leczenia próchnicy polega na mechanicznym usunięciu tkanek zęba zmienionych chorobowo przy pomocy wiertła stomatologicznego i odbudowę ubytku przy użyciu różnych materiałów wypełnieniowych. Wypełnienie stanowi barierę ochronną przed dostaniem się bakterii do wewnątrz zęba i zapobiega dalszej demineralizacji. W zależności od lokalizacji i wielkości ubytku, lekarz może zastosować wypełnienia bezpośrednie, takie jak kompozyty i amalgamat, lub wypełnienia pośrednie, czyli inlaye i onlaye wykonywane w laboratorium protetycznym.
W ostatnich latach pojawiają się także nowoczesne metody leczenia próchnicy, które pozwalają na minimalizowanie ingerencji w zdrowe tkanki zębów i są mniej bolesne dla pacjenta. Są to na przykład techniki mikroinwazyjne, wykorzystujące lasery do precyzyjnego usuwania zmienionych próchnicą tkanek. Istnieją również metody remineralizujące, które mają wspomagać proces odbudowy zębiny, np. przez zastosowanie specjalnych past z wapniem i fosforanami.
Nowoczesne leczenie próchnicy obejmuje również działania profilaktyczne, mające na celu minimalizację ryzyka powstania nowych ubytków. Do takich środków zaliczyć można stosowanie fluoryzacji, zarówno w gabinecie – w postaci żeli lub lakierów, jak i domu – przez zastosowanie past do zębów z fluorem. Edukacja pacjenta odnośnie prawidłowej higieny jamy ustnej oraz racjonalnej diety także odgrywa istotną rolę w prewencji próchnicy.
